حتی اگر روزی دوبار مسواک می‌زنید، به طور منظم نخ دندان می‌کشید و هر ۶ ماه یکبار برای معاینه به دندانپزشک مراجعه می‌کنید، یک مرحله دیگر در سلامت دهان و دندان وجود دارد که ممکن است از آن غافل شده باشید. زبان بیش از هر بخش دیگری از دهان منبع باکتری است. اما بسیاری از افراد برای تمیز کردن زبان خود وقت صرف نمی‌کنند.

زبان هم به اندازه‌ی دندان‌ها محل تجمع باکتری‌ها است. روی زبان با برجستگی‌های کوچکی به نام پاپیلا پوشیده شده است که امکان چشیدن را برای ما فراهم می‌آورند و در عین حال باکتری‌ها تا حد زیادی در بین این جوانه‌های چشایی مخفی شده و باعث مشکلات دهان و دندان و ناراحتی‌های گوارشی می‌شوند. در این مقاله به اهمیت مسواک زدن زبان، فواید آن، نحوه صحیح و این قبیل موارد می‌پردازیم.

اهمیت مسواک زدن زبان در چیست؟

محیط دهان تاریک، گرم و مرطوب است؛ از این رو مناسب‌ترین مکان برای رشد باکتری‌ها است. همچنین در داخل دهان مقدار زیادی باقیمانده غذا وجود دارد که باکتری‌ها می‌توانند از آن تغذیه کنند. حال از بین میلیاردها باکتری که در دهان زندگی می‌کنند، برخی از آن‌ها مفید و برخی مضر هستند.

هنگا‌‌می‌ که صحبت از رعایت بهداشت د‌هان ‌می‌شود، معمولا افراد کمی ‌به رعایت بهداشت زبان توجه ‌می‌کنند. زیرا خانواده و دندانپزشک از کودکی بیشتر روی مسواک‌ دندان‌ها تاکید دارند. بسیاری از افراد همراه با مسواک زدن روزانه، تنها از نخ دندان استفاده می‎‌کنند و از زبان خود غافل هستند. گرچه این روش‌ها از اهمیت بسیار بالایی در بهداشت دهان و دندان برخوردارند، اما باید بدانیم که مسواک زدن و نخ دندان کشیدن فقط به مراقبت از باکتری‌های روی دندان‌ها محدود می‌شوند اما در حقیقت مقدار زیادی باکتری روی زبان وجود دارد که ممکن است از باکتری‌های روی دندان هم بیشتر باشد. به همین دلیل اهمیت تمیز کردن زبان مشخص می‌شود. مسواک زدن زبان یکی از بهترین روش‌ها جهت از بین بردن این باکتری‌ها به شمار می‌رود.

علائمی که نشان می‌دهد زبان به مسواک زدن نیاز دارد؟

سطح زبان دارای برجستگی‌هایی است که به آن‌ها شاخک‌های چشایی می‌گویند. این شاخک‌ها دائم در معرض مواد غذایی و نوشیدنی‎‌ها قرار دارد و تجمع این سموم بر روی زبان با علائمی مانند بوی بد دهان، پوشش سفید بر روی زبان، ضعف، کاهش اشتها، نفخ شکم، خستگی و ... خود را نشان دهد. در این شرایط بهترین راهکار تمیز کردن زبان با استفاده از مسواک است.

فواید مسواک زدن زبان

تازه شدن نفس

باکتری‌های بد دهان از دلایل اصلی بوی بد دهان هستند. گرچه باکتری‌های مفید همواره تلاش می‌کنند تا باکتری‌های مضر را از بین ببرند، اما با مسواک زدن زبان می‌توان کمک شایانی به رفع بوی بد دهان کرد و باعث پاکیزگی و تازه شدن نفس شد.

بهبود حس چشایی

همانطور که می‌دانید چشیدن مزه غذا به حس چشایی مربوط است. گاهی اوقات ذرات غذا، بزاق و پوست مرده باعث وجود باکتری‌ها بر روی زبان شده و جرم زبان را تشکیل می‌دهند. این باکتری‌ها می‌توانند جوانه‌های چشایی را بپوشانند و باعث کاهش قدرت چشایی افراد شود. با پاک کردن و مسواک زدن سطح زبان به صورت روزانه، این جوانه‌ها تمیز شده و حس چشایی بهبود می‌یابد. با بهبود این حس، طعم غذاها بهتر از قبل احساس می‌شود و می‌توانید از آن لذت ببرید.

حفظ سلامت دهان و دندان

با تمیز کردن سموم و باکتری‌ها از سطح زبان، علاوه بر سلامت بدن، سلامت دهان و دندان نیز حفظ می‌شود. باکتری‌هایی که در سطح زبان پنهان شده‌اند از ذرات غذا تغذیه کرده و با تولید اسید باعث پوسیدگی دندان‌ها، بیماری‌های لثه و در نهایت از دست دادن دندان می‌شوند.

جلوگیری از باز جذب سموم در بدن

در هنگام خواب، بدن شروع به سم‌زدایی می‌کند. بیشترلایه پوشاننده سطح زبان را همان سمومی تشکیل می‌دهند که از داخل بدن به بیرون رانده شده است. حال اگر نمی‌خواهید این سموم را ببلعید، بایستی هنگامی که از خواب بیدار می‌شوید زبان خود را تمیز کنید. این کار برای سلامت بدن و سیستم ایمنی مفید است.

افزایش سلامت عمومی بدن

زبان پنجره‌ای رو به وضعیت سلامتی درون و اندام‌های داخلی است. سلامت دهان و دندان تاثیر مستقیمی بر سلامت عمومی بدن دارد. بنابراین در هنگام مسواک زدن دندان‌ها، مسواک زدن زبان را فراموش نکنید.

بهبود ظاهر زبان

زمانی که زبان جرم بگیرد، ظاهر زیبایی ندارد و تغییر رنگ می‌دهد. حال در هنگام صحبت، غذا خوردن و خندیدن این تغییر رنگ مشخص است که باعث می‌شود در ظاهر اجتماعی شما اثر نامطلوبی داشته باشد. با مسواک زدن زبان می‌توان این مشکل را برطرف نمود و اعتماد نفس را افزایش داد.

جلوگیری از آفت‌های زبانی

تمیز کردن زبان، می‌تواند از بروز عفونت‌های قارچی روی زبان جلوگیری کند.

جلوگیری از تجمع باکتری‌ها

با مسواک زدن زبان، میکروب‌های بد دهان از بین می‌روند. تجمع این میکروب‌ها می‌تواند عامل بسیاری از بیماری‌های دهان و دندان باشند، بنابراین با این کار ساده می‌توان علاوه بر سلامت دهان و دندان به سلامت کلی بدن نیز کمک کرد.

مضرات مسواک زدن زبان

آسیب به سطح زبان

مسواک زدن زبان باید به آرامی و با فشار ملایم انجام شود تا روی آن خراش و بریدگی ایجاد نشود. از این رو برای جلوگیری از این اتفاق توصیه می‌شود از مسواک نرم برای تمیزی زبان استفاده شود.

تحریک ریفلاکس معده

مسواک زدن زبان ممکن است باعث تحریک ریفلاکس معده شود. از این رو افرادی که این مشکل را دارند، مسواک کردن زبان را باید از وسط زبان شروع کنند و تا انتهای زبان نروند. سپس به تدریج و با عادت کردن به مسواک می‌توانند سطح بیشتری از زبان را تمیز کنند.

انتخاب مسواک مناسب برای زبان

برای تمیز کردن زبان به ابزار خاصی نیاز نیست و در بین انواع مسواک، با انتخاب مسواک مناسب می‌توانید زبان خود را به راحتی تمیز کنید. پشت برخی از مسواک‌ها، مسواک زبان نیز وجود دارد که می‌توان با آن‌ها زبان را تمیز نمود. توجه داشته باشید بهتر است مسواک از نوع نرم باشد و کمترین فشار را به زبان وارد کرد.

البته می‌توان از مسواک‌های مخصوص زبان که در داروخانه‌ها و مراکز فروش لوازم بهداشتی به فروش می‌رسند، نیز استفاده کرد.

روش صحیح مسواک زدن زبان

بعد از نخ دندان کشیدن و مسواک دندان‌ها، نوبت به تمیز کردن زبان می‌رسد. برای این کار به آرامی از انتهای زبان به جلو زبان را با مسواک تمیز کنید و دهان خود را آبکشی کنید. برای آنکه دچار حالت تهوع نشوید بهتر است مسواک را به صورت عمودی روی زبان بکشید و نیازی نیست مسواک را به حلق نزدیک کنید. همچنین لزومی به استفاده از خمیر دندان نیست اما استفاده از آن تاثیر این کار را افزایش می‌دهد. حال برای اطمینان بیشتر می‌توانید از دهانشویه یا محلول آب و نمک استفاده کنید.

آیا رژیم غذایی در سلامت زبان نقش دارد؟

همانطور که اشاره شد در صورتی که به تمیز کردن دهان و زبان خود اهمیت ندهید، باکتری‌ها به سرعت روی آن رشد کرده و مشکلات متعددی از قبیل پوسیدگی دندان، بوی بد دهان و ... به وجود می‌آورند. یکی از اقدامات موثر در سلامت زبان، داشتن رژیم غذایی مناسب است. افرادی که در رژیم غذایی خود از سبزیجات تازه استفاده می‌کنند معمولا از زبان سالم‌تری برخوردار هستند و سطح زبان آن‌ها کمتر دچار جرم گرفتگی می‌شود. در مقابل افرادی که بیشتر از غذاهای نرم استفاده می‌کنند پس از مدتی پاپیلاهایی که بر روی زبان آن‌ها وجود دارد رشد می‌کنند و بیشتر موجب به دام افتادن ذرات غذایی و ایجاد جرم بر روی زبان می‌شوند. بهترین راه برای سلامت زبان داشتن رژیم غذایی سالم و مسواک زدن زبان به صورت روزانه است.

در صورت عدم پاکسازی زبان چه مشکلاتی ایجاد می‌شود؟

در صورتی که زبان به درستی پاکسازی نشود برخی مشکلات ممکن است به وجود بیاید که در ادامه به تعدادی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

برفک دهان

برفک دهان زمانی اتفاق می‌افتد که میکروب‌ها روی زبان انباشته می‌شوند، به عبارتی برخی مخمرهایی که به صورت طبیعی داخل دهان وجود دارند می‌توانند با سرعت غیر طبیعی رشد کنند و باعث به وجود آمدن لکه‌های سفید روی زبان شوند. این اتفاق در صورتی که پاکسازی زبان به طور منظم انجام شود، برطرف می‌شود.

التهاب لثه

در صورتی که باکتری‌های روی زبان تمیز نشوند و به دندان‌ها منتقل شوند، التهاب لثه ایجاد می‌شود. اگر التهاب درمان نشود و پیشرفت کند ممکن است به بیماری پریودنتال تبدیل شود. در این بیماری لثه شروع به کنار رفتن از روی دندان‌ها می‌کند و ممکن است دندان‌ها لق شوند و در نهایت از دست بروند.

عفونت پاپیلای زبان

یکی دیگر از مشکلاتی که در صورت عدم تمیزی زبان ایجاد می‌شود، تغییر رنگ آن است. انباشته شدن نوشیدنی‌هایی مانند قهوه و یا ذرات غذایی می‌تواند ظاهر زبان را تحت تاثیر قرار دهد و باعث شوند تیره و پرزدار به نظر برسد. گرچه این وضعیت بی‌خطر است اما ظاهر نامطلوبی ایجاد می‌کند.

جمع بندی

مسواک زدن زبان، درست همانند مسواک زدن دندان‌ها باید به صورت روزانه و ترجیحا صبح‌ها انجام شود. برای این کار نیاز به ابزار خاصی نیست و داشتن یک مسواک نرم کافی است. برای این کار مسواک را به صورت عمود و با فشار ملایم به سطح زبان بکشید و سپس دهان را آبکشی کنید. با این کار ساده علاوه بر تازه شدن نفس و بهبود چشایی، از مشکلاتی مانند بوی بد دهان و التهاب لثه جلوگیری می‌شود.